บทที่ 1 แนวคิดการออกแบบและการจัดการเรียนรู้
การออกแบบคืออะไร
การออกแบบเป็นกิจกรรมที่ต้องใช้ประสบการณ์ความรู้และทักษะอย่างกว้างขวาง
เพื่อที่จะแสวงหาทางแก้ปัญหาที่ดีที่สุดภายในข้อจำกัดที่มีอยู่ การออกแบบเกี่ยวข้องการระบุปัญหาและทำปัญหาให้กระจ่างและประกอบไปด้วยการตอบสนองที่เต็มไปด้วยความคิดสร้างสรรค์
ตลอดจนทดสอบแก้ไขปัญหานั้น และปรับปรุงวิธีการแก้ปัญหา
1.ความต้องการในการออกแบบการเรียนการสอน
ดิคและแครี (Dick & Carey, 1985,
p. 5) ให้ความหมาย การออกแบบการเรียนการสอน คือ
กระบวนการวางแผนการเรียนการสอนอย่างเป็นระบบเพื่อให้บรรลุเป้าหมายการเรียนการสอนที่ต้องการ
โดยตอบคำถามให้ได้ว่าจะสอนอะไรและสอนอย่างไรจึงจะบรรลุเป้าหมาย
และจะทราบได้ อย่างไรว่าบรรลุเป้าหมายแล้ว
2.นิยามของการออกแบบการเรียนการสอน
ริตา ริชชีย์
(Rita Richey ,1986 : 9) ได้นิยามการออกแบบการเรียนการสอนว่า
หมายถึง วิทยาศาสตร์การสร้างสรรค์รายละเอียดที่ชี้แจงเฉพาะเพื่อการพัฒนา
การประเมินผลและการบำรุงรักษาสถานการณ์
หรือเงื่อนไขที่อำนวยความสะดวกให้กับการเรียนรู้ในหน่วยของเนื้อหาวิชา (Unit
of subject matter)
การออกแบบการเรียนการสอนมีลักษณะที่สำคัญคือ
เป็นกระบวนการที่เป็นระบบที่นำมาใช้ในการศึกษาความต้องการของผู้เรียนและปัญหาการเรียน
การออกแบบการเรียนการสอนมีความเหมือนหรือ
แตกต่างจากการวางแผนการเรียนการสอนอย่างไร การวางแผน
การเรียนการสอนโดยทั่วไปอาจจะไม่มีการออกแบบการเรียนการสอน แต่การออกแบบการเรียน
การสอนต้องมีการวางแผนการเรียนการสอนเสมอ
ผู้ออกแบบการเรียนการสอนต้องมีทั้งความรู้ ทักษะ ประสบการณ์ และความคิดสร้างสรรค์
กรอบแนวคิดของกระบวนการออกแบบการเรียนการสอน
ประกอบด้วย 4 ประการ คือ
|
การประเมินผล
|
|
จุดหมาย
|
|
วิธีสอน
|
|
ผู้เรียน
|
การออกแบบระบบการเรียนการสอน
เป็นกระบวนการเชิงระบบของการวางแผนระบบการเรียนการสอนและพัฒนาการเรียนการสอน
เป็นกระบวนการของการนำแผนไปใช้
อาจสรุปได้ว่า การออกแบบการเรียนการสอน
หมายถึงกระบวนการแก้ปัญหาการเรียนการสอนโดยการวิเคราะห์สถานการณ์ หรือเงื่อนไขการเรียนรู้อย่างเป็นระบบ
แล้วจึงวาง ความรู้จากหลายๆทฤษฎี เช่น ทฤษฎีการเรียนรู้ ทฤษฎีการเรียนการสอน ทฤษฎีการติดต่อสื่อสาร ตลอดจนทฤษฎีที่เกี่ยวข้องกับวิทยาศาสตร์คอมพิวเตอร์
3.ประโยชน์ของการออกแบบการเรียนการสอน
การลงทุนที่ประสบความสำเร็จ
หมายถึงการที่ผู้เกี่ยวข้องทุกคนได้ประโยชน์ หากเปรียบเทียบกับการทำงานทางธุรกิจแล้ว
ประโยชน์ย่อมหมายถึง กำไร เจ้าของกิจการได้กำไร ลูกค้าพอใจในราคา คุณภาพ
และการบริการคนงานและลูกจ้างได้รับค่าแรงงานที่เหมาะสมและมีความรู้สึกที่ดีต่อบริษัท
ในทำนองเดียวกัน นักศึกษาที่เกี่ยวข้องกับการเรียนการสอนย่อมได้ประโยชน์จากการเรียนการสอน
(1.)
ผู้บริหารหรือผู้จัดการโปรแกรมการศึกษาและการเรียนการสอนย่อมต้องการความมั่นใจในประสิทธิภาพและประสิทธิผลของการเรียน
(2.)
นักออกแบบการสอนย่อมต้องการความมั่นใจว่า
โปรแกรมที่ออกแบบไว้เป็นโปรแกรมที่น่าพอใจซึ่งตัวบ่งชี้ที่สำคัญในความพอใจก็คือผู้เรียนสามารถเรียนรู้ได้ในเวลาเหมาะสม
(3.)
ครูผู้สอนย่อมต้องการที่จะเห็นผู้เรียนได้รับความรู้
ความสามารถอื่นๆ รวมทั้งมีความสัมพันธ์ที่ดีกับผู้เรียน
(4.)
ผู้เรียนต้องการความสำเร็จในการเรียน
ได้รับประสบการณ์การเรียนด้วยความสนุกสนานและความพอใจ
กลยุทธ์การสอน
การออกแบบการเรียนการสอนที่เน้นการสอนรายบุคคล
โดยอาศัยสื่อต่างๆเข้าช่วยทั้งที่เป็นสื่อที่มีความซับซ้อนน้อย เช่นกระดาษ ดินสอ สื่อที่มีความซับซ้อนปานกลาง เช่น
โสตทัศนูปกรณต่างๆ และสื่อที่มีความซับซ้อนมาก
ซึ่งหมายถึงสื่อที่มีความสัมพันธ์ซึ่งกันและกันโดยอาศัยสื่อโทรคมนาคม (Interactive learning media)
และคอมพิวเตอร์เข้าช่วย
4.แบบจำลองการออกแบบการเรียนการสอนโดยทั่วไป
ออกแบบการเรียนการสอนนำความรู้จากหลายสาขาวิชามาประยุกต์เข้าด้วยกันเป็นขั้นตอนกระบวนการเชิงระบบเพื่อพัฒนาการเรียนการสอน
โดยพื้นฐานแล้ววิธีการเชิงระบบกำหนดให้ต้องระบุว่า จะเรียนอะไร วางแผนการสอนว่าจะยอมให้การเรียนรู้เกิดขึ้น
วัดผลการเรียนรู้เพื่อตัดสินว่า
การเรียนรู้นั้นบรรลุตามจุดประสงค์หรือไม่และกลั่นกรองตัวสอดแทรกจนกระทั่งบรรลุจุดประสงค์
จากลักษณะนี้เองจึงทำให้เกิดแบบจำลองการออกแบบการเรียนการสอนทั่วไป
แบบจำลองการเรียนการสอนทั่วไป
มีความง่ายในการใช้มาก แต่ต้องใช้ด้วยความประณีตและปรับปรุงอยู่เสมอ
แบบจำลองในลักษณะนี้มีความหมายว่าการออกแบบการเรียนการสอนเป็นกระบวนการเชิงระบบที่ประกอบด้วย
ขั้นตอนทั่วไปเหล่านี้ คือ 1.การวิเคราะห์ 2.การออกแบบ 3.การพัฒนา 4.การนำไปใช้ 5.การประเมินผล
5.บทบาทของผู้ออกแบบการเรียนการสอน
บทบาทของผู้ออกแบบการเรียนการสอน (Designer’s role) สามรถเปลี่ยนแปลงได้ขึ้นอยู่กับสิ่งนำเสนอว่าต้องอาศัยเทคนิค
หรือไม่ต้องอาศัยเทคนิค และขึ้นอยู่กับส่วนประกอบของทีมการออกแบบเนื้อหาที่ต้องใช้เทคนิคสูง
ผู้ออกแบบจำเป็นต้องให้คำแนะนำในการออกแบบกับผู้ชำนาญการด้านเนื้อหา
6.งานและผลผลิตของการออกแบบการเรียนการสอน
งานของผู้ปฏิบัติการออกแบบการเรียนการสอนอาจจะหลากหลายในความต้องการการเรียนรู้ความชำนาญ
ผลิตผลที่ได้และสถานการณ์ของงาน
การออกแบบไม่จำเป็นต้องเป็นทีมเสมอไปในองค์กรเล็กๆอาจจะใช้ผู้ออกแบบเพียงคนเดียวในการทำภาระการออกแบบการเรียนการสอน
6.1 งานออกแบบ
พิสัยของงาน (Job) เป็นไปตามสถานการณ์
และระดับที่แตกต่างกันของผู้ชำนาญการบางครั้งผู้ออกแบบการเรียนการสอนทำหน้าที่เหมือนเป็นผู้ชำนาญการในขั้นตอนหนึ่งของกระบวนการ
ในบางงานเรียกผู้ออกแบบว่าเป็นผู้ปฏิบัติที่มีสมรรถภาพในการดำเนินโครงการตั้งแต่เริ่มจนสิ้นสุด
6.2 ผลิตผลของการออกแบบ
ไม่ว่าจะเป็นงานที่ตั้งสมมติฐานไว้
หรืองานในหน้าที่ที่เกี่ยวข้องกับความหลากหลายของผลิตผลก็ตาม
จะมีขอบเขตที่แตกต่างและซับซ้อน งานออกแบบการเรียนการสอนก็เช่นกันขอบเขตรวมถึงความแตกต่างของขนาดและเนื้อหาความซับซ้อนรวมถึงความแตกต่างของหลักสูตรหรือสื่อ
ในระดับที่เล็กที่สุดของขอบเขต คือแผนการสอน (lesson plans) และหน่วยหรือชุดโมดุล (Modules)
ระดับต่อไปรวมไปถึงรายวิชา (Courses) และหน่วย
(Unit) รายวิชาหลักสูตรและสิ่งแวดล้อมเป็นตัวอย่างของผลิตผลที่กว้างใหญ่
ระดับสูงสุดของระดับความซับซ้อน คือ
สื่อการเรียนรู้ซึ่งมีปฏิสัมพันธ์ซึ่งกันและกันโดยอาศัยทางโทรคมนาคม
และคอมพิวเตอร์เข้าช่วย ระดับต่ำสุดของความซับซ้อน คือกระดาษและดินสอ
7.สมรรถภาพของผู้ออกแบบการเรียนการสอน เป็นกระบวนการทางเชาว์ปัญญา
ที่ต้องการทักษะความคิดในระดับสูง
วอลลิงตัน (Wallington 1981) ได้ให้รายการทักษะที่จำเป็นในการปฏิบัติการออกแบบการเรียนการสอน
ซึ่งเป็นทักษะระหว่างบุคคล ทักษะในการสื่อสาร ทักษะในการแก้ปัญหา
และทักษะในการดูดซึมสารสนเทศ
7.1 ความถนัดของบุคคล
การออกแบบการเรียนการสอนต้องอาศัยความถนัด (aptitude) ด้วยผู้ออกแบบการเรียนการสอนจำเป็นต้องมีผู้ที่มีความสามารถในการคิดทั้งในเชิงรูปธรรมและนามธรรม
ผู้ออกแบบต้องมีความสนุกสนานในการทำงานด้วยแบบจำลองที่นำเสนอด้วยทัศนะและการเขียน
เพราะว่างานออกแบบที่ดีจำนวนมากต้องอาศัยการเขียนและการเรียบเรียง
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น